Co roku w ramach Ekstraklasy prezentowane są filmy, które zdobyły uznanie na świecie. Niektóre z nich należą do klasyki gatunku – współtworzyły tradycję i język kina, jakie znamy dzisiaj (retrospektywy Waltera Ruttmanna i Andrzeja Munka). Obok przekrojowych prezentacji dorobku danego reżysera, SEFF prezentuje również przegląd filmów nagradzanych w ostatnim czasie na ważnych festiwalach filmowych w Europie i na świecie (Najlepsze filmy świata), również w specjalnej wersji anglojęzycznej dla obcokrajowców ( W 193 minuty do okoła świata).
20,000 Days on Earth / 20 000 dni na Ziemi
Produkcja: GBR 2014
Nick Cave od lat jest jedną z najbardziej fascynujących i enigmatycznych postaci świata muzyki, literatury i filmu. Jego wyjątkowy filmowy portret – „20 000 dni na Ziemi” – czyni go jeszcze bardziej tajemniczym i zmusza nas do odpowiedzi na pytanie, jak wiele dni z naszego życia naprawdę przeżyliśmy? Co zrobiliśmy z danym nam czasem? Dzień numer 20 000 w życiu Nicka Cave'a – od dźwięku budzika wczesnym rankiem do nocnego spaceru wzdłuż plaży po koncercie – zamienia się w niezwykły i fascynujący portret artysty. W swoim filmowym debiucie Jane Pollard i Iain Forsyth łączą fikcję z prawdą, a sprawy publiczne z prywatnymi, by opowiedzieć historię jego życia.
(Opis dystrybutora)
czytaj więcej
Berlin, die Sinfonie der Großstadt / Berlin: Symfonia wielkiego miasta
Produkcja: GER 1927
Film niemy z 1927 r., został jednogłośnie okrzyknięty wyrazem nowej rzeczywistości – kierunku w sztuce, zmierzającego do eksploracji prawdziwego życia. „Berlin: Symfonia wielkiego miasta” to żywa, plastyczna i świetnie zmontowana opowieść o minionej epoce i jej obyczajach. Ciekawym aspektem filmu – nowatorskim jak na owe czasy, a mającym dziś posmak cennego dokumentu – jest wykorzystanie scen z codziennego, berlińskiego życia, nakręconych z ukrycia. W obrazie można dostrzec wiele formalnych odniesień do ekspresjonizmu czy innych nurtów ówczesnej sztuki awangardowej.
czytaj więcej
Gwiazdy muszą płonąć
Produkcja: POL 1954, B/W, 104'
Film jest pierwszą w twórczości Andrzeja Munka próbą zmierzenia się z fabułą, choć interpretacyjna tradycja każe go sytuować w nurcie jego dokumentalnego dorobku. Decyduje o tym zapewne obrazowa poetyka Gwiazd, która przynależy do doświadczeń kina dokumentalnego, wykorzystującego materialną rzeczywistość jako główne swe tworzywo w kreacji świata przedstawionego. W Gwiazdach na rzeczywistość tę składa się świat życia kopalni – szyby, chodniki, sam węgiel, gaz, woda, narzędzia górnicze. Montażowo znakomicie zorganizowane obrazy i elementy tego świata tworzą nie tylko autentyczną scenerię przedstawionych w filmie historii, ale ich niezwykły klimat przynależny wyłącznie doświadczeniom górników.
In der Nacht / Nocą
Produkcja: GER 1931
„Eine musikalische Bildphantasie“ – impresja na fortepian i obraz, powstała w 75. rocznicę śmierci Roberta Schumanna. Film ten jest swego rodzaju polemiką filmową z utworem fortepianowym „Nocą” kompozytora. Centralny motyw stanowi bowiem woda. Woda – jeden z czterech żywiołów, symbol nowego życia i nieskończoności, u Ruttmanna bryluje w postaci szalejącego wiru, rwącego potoku, czy parującego gejzera. Reżyser ukazuje jednak także jej łagodne oblicze – taflę wody czy też niewinną grę fal. Film będący prekursorem wideoklipu.
czytaj więcej
Is The Man Who Is Tall Happy? / Czy Noam Chomsky jest wysoki czy szczęśliwy?
Produkcja: FRA 2013
Film jest próbą pokazania niezwykle interesującej osobowości Noama Chomsky’ego, a także jego ciekawych, choć skomplikowanych naukowych teorii. Michael Gondry zdecydował się tu na wyjątkowy zabieg. Nie tylko prowadzi z naukowcem fascynującą i szczerą rozmowę. Dodatkowo ubarwił ją również fantastycznymi animacjami, które w doskonały sposób obrazują na ekranie to, o czym opowiada Chomsky. Dzięki temu jego idee stają się znacznie bardziej zrozumiałe i przystępne dla widza. W efekcie film zmienia się w prawdziwą wizualną i intelektualną ucztę, a jego tytuł to świadoma i nieco ironiczna zabawa językiem, która nawiązuje do teorii języka Chomsky’ego.
(Opis dystrybutora.)
czytaj więcej
Kierunek Nowa Huta
Produkcja: POL 1951
Film, który można uznać za wzorcowy plakat agitacyjny polskiego kina czasów stalinowskich, film, który Andrzej Wajda mógłby w Człowieku z marmuru zacytować jako dzieło reżysera Burskiego. Jednocześnie dzieło będące śladem doświadczeń twórców debiutujących w latach ideologicznie i „estetycznie” dominującego socrealizmu. Zawiera wszystkie cechy dokumentalnego kina tamtych lat, w którym instancją organizującą cały przekaz filmowy był komentarz. Był on głównym nosicielem ideologiczno-propagandowych treści, jedynie wspomaganym odpowiednio zmontowanym obrazem. Prawdziwą ideą filmu jest apoteoza budowy kombinatu i miasta Nowa Huta, które powstaje w opozycji do zatęchłego w swej niedobrej tradycji Krakowa.
czytaj więcej
Kolejarskie słowo
Produkcja: POL 1953
Przełomowy w dokumentalnej twórczości Andrzeja Munka film, choć na pozór mieści się w formule ówczesnego „produkcyjnego reportażu”. Parafabularną konstrukcję filmu buduje zadanie, jakie stoi nie tylko przed załogą tzw. „pociągu gwarancyjnego” wiozącego węgiel ze Śląska do huty w Szczecinie, ale i innych kolejarzy obsługujących tę długą trasę przebiegu pociągu. Ten typowy dla socrealistycznego kina temat walki o wykonanie planu wyposażony został jednak przez autorów filmu właściwościami odbiegającymi od obowiązujących dlań schematów. W centrum uwagi stanęli ludzie owo zadanie wykonujący – ich zawodowe kompetencje i emocjonalne zaangażowanie płynące z ich etosu pracy.
Melodie der Welt / Melodie świata
Produkcja: GER 1929, B/W, DOC, 49‘
Dokument pierwotnie zrealizowany jako reklamówka dla Linii Hamburg-Ameryka to pierwszy niemiecki pełnometrażowy film dźwiękowy. Marynarz i jego wybranka z całym swym dobytkiem zmierzają do portu, gdzie czeka na nich już statek. Są to ostatnie chwile spędzone błogo na lądzie, przed nimi bowiem moment rozstania z tym co znane i perspektywa nowego, dalekiego świata. Obraz okraszony rytmicznymi sekwencjami ukazującymi konfrontację człowieka z wojną, śmiercią, miłością i zabawą. Film, który zdaniem wielu krytyków jest prekursorem takich dokumentów jak "Koyaanisqatsi" Godfrey'a Reggio czy „Baraka” i „Samsara” Rona Fricke.
Pamiętniki chłopów
Produkcja: POL 1952
Pierwsza dokonana przez Andrzeja Munka próba „uczłowieczenia” socrealistycznej formuły dokumentalnego kina. Realizuje ją przez odwołanie do autentycznych materiałów, które stanowią opublikowane w 1935 roku Pamiętniki chłopów. Reżyser odnajduje trzech ich autorów i cytując ich wspomnienia, konfrontuje dawny los z życiem w socjalistycznej Polsce, która realizuje dawne marzenia – o własnej bądź spółdzielczej ziemi, o szansach godnego życia i możliwościach edukacji dzieci. Elementem wspomnianego „uczłowieczenia” jest dana widzowi szansa bezpośredniego kontaktu z tymi nieanonimowymi bohaterami; a właśnie anonimowa zbiorowość dominowała w ówczesnym polskim filmie dokumentalnym.
Sen na Jawie / Dreams of Java
Produkcja: POL 2014
Riko ma 28 lat. Mieszka z rodzicami i bratem w małym domu na obrzeżach Yogyakarty w Indonezji. Pracuje w jednej z wielu jawajskich fabryk produkujących rękawiczki. Raz na jakiś czas opuszcza rodzinną wieś, aby stać się szamanem i poprowadzić wielogodzinną ceremonię Jathilan, podczas której ciała tancerzy opętane zostają przez duchy. Riko, skromny młody człowiek wiodący podwójne życie, wprowadza nas w rzeczywistość miasta, w którym mitologia przeplata się z codziennością.
Song from the Forest / Uciekinier z Nowego Jorku
Produkcja: GER 2013
„Uciekinier z Nowego Jorku” dokumentuje życie obywatela USA Louisa Sarno, który od 25 żył z Pigmejami Bayaka w środkowoafrykańskiej dżungli. Gdy Louis wyrusza wraz z synem i żoną Samedi (z plemienia Bayaka) do Nowego Jorku, jego pozornie utopijny świat ulega zachwianiu. W tym poruszającym epickim obrazie, Michel Obert z wrażliwością rysuje portret wyjątkowego człowieka pomiędzy dwiema kulturami, pomiędzy olbrzymimi drzewami lasu a drapaczami chmur.
Eksperymentując z filmem abstrakcyjnym Ruttmann zrealizował serię animowanych filmów krótkometrażowych pod nazwą „Opus”. Filmy te stanowią eksperymentalne formy audiowizualne - formy geometryczne, tworzone do muzyki poważnej, których celem było poszerzenie przestrzeni malarstwa o medium audiowizualne. „Lichtspiel Opus I” został oficjalnie zaprezentowany szerszej publiczności w 1921 r. – był to pierwszy publiczny pokaz filmu abstrakcyjnego w Niemczech. Tworząc kolejne części Ruttmann gruntownie rozwinął swoją technikę stając się dzięki temu czołowym przedstawicielem niemieckiej awangardy filmowej lat 20. XX wieku.
Lichtspiel Opus I
Produkcja: GER 1921, 12‘
Opus II
Produkcja: GER 1922, 4‘
Opus III
Produkcja: GER 1924, 4‘
Opus IV
Produkcja: GER 1925, 5‘
czytaj więcej
Animowane filmy krótkometrażowe z motywem reklamowym. Podobnie jak w „Opusach”, także w tym przypadku królują delikatnie stonowane powierzchnie, które przybierają kształt form geometrycznych. Na potrzeby reklam reżyser poszerzył jednak ich spektrum o nowe jeszcze bardziej abstrakcyjne formy i linie. Ruttmann stworzył reklamy m.in. opon Exelsior, likieru Kantorowicz czy wystawy GESOLEI w Düsseldorfie. Obrazom towarzyszą hasła reklamowe.
Der Sieger / The winner
Produkcja: GER 1922, 3‘
Das Wunder / The wonder
Produkcja: GER 1922, 3‘
Das wiedergefundene Paradies / Paradise regained
Produkcja: GER 1925, 6‘
Der Aufstieg / The climb
Produkcja: GER 1926, 4‘
Spiel der Wellen / Play of the waves
Produkcja: GER 1926, 3‘
„Dort, wo der Rhein…” / “There, where Rhine...”
Produkcja: GER 1927, 6‘
czytaj więcej
Weekend
Produkcja: GER 1930, 12‘
11-minutowe „słuchowisko filmowe”, które stanowi prawdziwą symfonię dźwięków. W ciągu jednego weekendu Ruttmann nagrywał odgłosy ulicy, chcąc przedstawić w ten – dosyć humorystyczny - sposób berlińską codzienność. Tak powstał ekstremalny eksperyment filmowy: film bez obrazu, w którym wszystko rozgrywa się w sferze dźwięku. „Znalezione” odgłosy miasta takie jak dzwony kościelne, gwar uliczny czy fragmenty przypadkowych rozmów tworzą organiczną całość, wzbudzając w odbiorcach semantyczno-akustyczne asocjacje. „Weekend” stanowi pionierskie osiągnięcie sztuki dźwięku.